Το χωριό Παλούμπα της Γορτυνίας είναι το μόνο ανάμεσα στα γορτυνιακά χωριά το
οποίο φέρει λατινικό όνομα. Όπως καταγράφεται από τα λατινικά λεξικά, η λέξη
Παλούμπα (Palumba) σημαίνει το «φασσοπερίστερο», την “colombella” όπως το
ονομάζουν οι Ιταλοί, ή Columba Oenas, όπως είναι η επιστημονική του ονομασία.
Είναι αξιοσημείωτο πως η συγκεκριμένη λατινική ονομασία δεν ομοιάζει με κανέναν
σερβικής, αλβανικής ή σλαβικής προελεύσεως λεκτικό όρο.
Για παράδειγμα στο λεξικό Wörterbuch του Wilhelm Freund, όπως και στα Vocabula Latini Italique της Βενετίας,καθώς και σε πληθώρα άλλων λατινικών λεξικών των προηγουμένων αιώνων, τα οποία είχαν εκδοθεί στην Ευρώπη, δεν υπάρχει καμία αμφισβήτηση ότι η λέξη Palumba, η οποία είναι και η ονομασία του χωριού, είναι αποκλειστικά λατινική.
Στο Totius Latinitatis Lexicon του Jacobi Facciolati, ως palumba ερμηνεύεται το colombo selvatico, το οποίο καταγράφεται από το ίδιο λεξικό σε ελληνική απόδοση ως «φάττα» ή «φάσσα».
Στην κωμωδία «Μικρός Καρχηδόνιος» [Poenulus] του Ρωμαίου κωμωδιογράφου Μάκκιου
Πλαύτου σώζεται η φράση: “palumbem alicui adaream adducere”, που σε ελεύθερη
μετάφραση σημαίνει «να φέρεις το φασσοπερίστερο σε άλλη περιοχή», δηλαδή να
φέρεις το επιθυμητό αποτέλεσμα σε κάτι που θέλεις, να οδηγήσεις τα πράγματα στον
επιθυμητό σκοπό.
Είναι λοιπόν σαφές πως το Παλούμπα δεν κατοικήθηκε από αλβανόφωνους πληθυσμούς,
για τον απλό κύριο λόγο ότι η ονομασία θα είχε μεταβληθεί (όπως π.χ. Ηραιάτικα
τοπωνύμια που αποδόθηκαν μόλις στην προεπαναστατική περίοδο και υποδηλώνουν
πληθυσμιακή διαφοροποίηση ) στο πέρασμα των αιώνων από την εποχή της Ρωμαϊκής
επικράτησης.
Χρειάζεται, συνεπώς, πολύ προσεκτική μελέτη, όπως και πρόσβαση στις ιστορικές
πηγές, πριν αποφανθεί κάποιος για τις τοπικές ονομασίες των χωριών της Γορτυνίας,
καθώς και για την καταγωγή των κατοίκων της. Το Παλούμπα είναι μόνο ένα
παράδειγμα από αυτά, το οποίο φέρνουμε στην επιφάνεια.
Η λατινική του ονομασία παραπέμπει σε παρουσία Ρωμαίων εκεί, πιθανότατα είτε διότι η
περιοχή υπήρξε εμπορικό κομβικό σταυροδρόμι για την αυτοκρατορία ,καθότι η
αμαξιτή Ρωμαϊκή οδός Ολυμπίας-Μεγαλόπολης διερχόταν από την Ηραία και τις Αρχαίες
Μελαίνες, είτε αποτελούσε τόπος όπου στάθηκαν Ρωμαίοι στρατιώτες για επόπτευση
του χώρου της Ηραίας.
Το βέβαιο είναι ότι οι Έλληνες κάτοικοι της Γορτυνίας διαβιούν στην συγκεκριμένη
περιοχή εδώ και χιλιάδες χρόνια και ουδέποτε εξέλιπαν. Είναι γεγονός πως στο
παρελθόν οικογένειες σλαβικής καταγωγής προσήλθαν στο γεωγραφικό χώρο της
Ηραίας, ουδέποτε όμως ο αριθμός ή η φυλετική τους προέλευση απέκτησαν υπεροχή
έναντι του ντόπιου στοιχείου. Αδιάψευστος μάρτυρας για την ελληνικότητα της
περιοχής, που κάποιοι «βιαστικοί» μελετητές επιδιώκουν να την αποχαρακτηρίσουν
ώστε να περιενδύσουν με έναν σλαβικό ή αλβανικό «μανδύα» την αδιάψευστη
ελληνική προέλευση των σημερινών Γορτυνίων, είναι και το γεγονός πως στην
Επανάσταση, ακόμα και οι αρβανίτες της περιοχής, όπως και σε ολόκληρο τον
ελλαδικό χώρο, τάχθηκαν κάτω από την εθνική σημαία ως Έλληνες και ουδέποτε ως
οτιδήποτε άλλο.
Τούτο σημαίνει πως το ελληνικό στοιχείο ήταν αδιαμφισβήτητα και
διαχρονικά το επικρατόν, όπως και σήμερα. Η ελληνικότητα των κατοίκων, τόσο η
γλωσσική όσο και η πολιτισμική και ιστορική, υπήρξε η σταθερή βάση εκείνη επί της
οποίας ο τόπος αυτός εξελίχθηκε τόσο σε μαρτυρικό όσο και σε αποφασιστικής
σημασίας παράγοντα για την έκβαση του Αγώνα. Μια ελληνικότητα που υπήρξε
αμετάπτωτη, για πολλές εκατοντάδες χρόνια έως να σχηματιστεί ξανά Ελλάδα.
Εταιρείας Μελετών Μουσείου Δ.Πλαπούτα Γορτυνίας
